Ада-чурттун Улуг дайынынга чоннун ачы-дузазы
"Бугу чувени фронтуже!" -деп дайынчы кыйгырыгны ундургеш, чон ол кыйгырыгнын адаа-биле чуну-даа харам чокка фронтуже чорудуп турган.
Тыва Арат Республиканын чону 390 вагоннар ишти белекти - ол дээрге хой санныг лыжалар, чылыг хоректээштер, тоннар, 15 мун эжеш кидис идиктер, хой-хой посылкалар, 19 мун эжеш хол-хаптары, 100-100 тонна саржагны, далганны, 11 миллион акшаны, 50 мун дайынчы аъттарны болгаш оон-даа оске хой-хой белектерни фронтуже чорудуп турган.
Тыванын экер-эрес оолдары, кыстары 220 эки турачылар Ада-чурттун Улуг дайынынга маадырлыг чоруун коргузуп, немец-фашистер-биле коргуш-сыныш чок тулушканнар.
1944 чылдын июнь 17-де маадырлыг эки турачыларны торээн Тывазы байырлыг уткуп алган.