АЖЫЛЫНГА КЫЗЫМАК — АМЫДЫРАЛГАЛГА ЫНАК
Кожууннуң аныяк малчыннарының кыштагларын кезип чорааш оларның чурттап олурарын, коданының арыг-силиин, малының деңгелин көргеш, кончуг ажылгыр, эрес-кежээ, кызымак кижилерни эскерип чоруур мен. Арыг-Бажындан «чаа-сорукчу» Алдынай Чондан, база-ла Арыг-Бажындан 2018 чылдың аныяк малчыны Айдың Хактыг-оолдуң аал-коданында артык чыдар чүүл шуут көзүлбес, шупту эңме-сескелиг, арыг, кыжын-даа, чазын-даа баарга малы силиг, шыырак болур. Ол дээрге малчыннарның кызымаккайы, олут орбас кежээзи оон көстүп турар. Ындыгларга Ийи-Талдың Салдамда Бора-Оорга деп черде кыштаглыг аныяк малчыннар Ай-Хаан, Чодураа Хирлигбейлер база хамааржыр.
2020 чылда Хирлигбейлер 200 хойну хүлээнип алгаш, бир дугаар чылында-ла анай-хураганын онча-менди камгалап алганнар. Бо чылын оларның 50 ажыг хою эрте төрээн, хураганнары шору доругуп келген. Арткан хою бо хүннерде түлүктеп төрүп эгелээн. Чодурааның-даа, Ай-Хаанның-даа кырган ада-иези мал-маган азырап чораан болгаш мал ажылын эки билирлер.
Кышкы үеде шээр мал сугга бергедешпес, хар эрип каарга суггат талазы-биле бергедээшкиннер туруп келир. Хирлигбейлерниң кыштаа Барык суундан ырак-даа бол, хүннүң-не хоюн оъткарып чорааш, Барык суундан суггарып ап турарлар.
Ай-Хаан ортумак тускай эртемниг, амгы үении-биле «евро» дижиривис септелге ажылын кылыр. Өөнүң ишти Чодураа дээди эртемниг юрист. Олар үш ажы-төлдүг. Улуг уруу Айнэс 9 харлыг, Ийи-Талдың аграр школазында 2-ги класста өөренип турар, оглу Ким бо чылын 7 харлаар, бичии кызы Алан-Тос 1 хар ажып турар. Ай-Хаанның катты, кат-иези Херел, Мира Кыргыстар уруу, күдээзи бо төлевилелге киржип эгелээрге-ле хайгаарап олурбайн, дузалажып эгелээннер. Кайызы-даа ажыл-агыйлыг, ынчалза-даа дыштаныр хүннерде аал ажылын кылчыры-биле уругларынче чоруптар. Кыштаан тутчуп, малын кадаржып, сиген-ширбиилин белеткежип, а бо хүннерде сакман ажылында база чай чок-ла турарлар. Мал азыраары берге, дем херек дээрзин олар кончуг эки билир.
Эрткен чылын сигенни 120 дүрүгнү артыкшылдыг кылдыр белеткеп алгаш, малын эки кыштаткан. Бо чылын хоюн хүлээдиптер-даа болза, боттарынга арткан хоюнга чедер-артар кылдыр белеткеп алыр сорулгалыг.
Мал азыраары белен эвес, дүн-хүн дивейн, изиг-соокта-даа оларны кадарар, оъткарар, ажаап-тежээр. Маңаа чүгле шалып-кежээ, демниг кижилер шыдаар. Ынчангаш Хирлигбейлерниң өг-бүлезинге амыр эвес ажыл-ижи моон-даа соңгаар аайлажып, малының бажы өзүп көвүдээр-ле болзун деп йөрээдивис.
